MURİS MUVAZAASI NEDİR
Muris muvazaası, uygulamada çok sık karşılaştığımız hukuki kavramlardan birisidir. Muris muvazaası ile miras bırakan, mirasçılarından bir veya birkaçını mirastan mahrum etmeyi amaçlamaktadır.
Konuyu somutlaştırmak için örnek vermek gerekirse, bir baba, A, B, ve C isimli üç adet çocuğunun arasında en çok A’yı sevmektedir. Baba diğer iki kardeşinin ilerde miras talep etmesinden korkarak, gerçekte bağışlamak istediği iki adet tarlayı tapuda satış olarak göstererek oğlu A’ya devreder. Uygulamada karşılaştığımız başka örnekte ise A, kardeşlerinin mirastan pay alamaması için veya kendisinin daha fazla malvarlığına kavuşması için babasını ikna ederek kendisine gerçekte bağışlanan fakat tapuda satış gibi göstererek iki adet tarlanın tapusunu devralır.
Bu örneklerde tapuda satış gibi gösterilen işlem tarafların gerçek iradesini yansıtmadığından hukuken geçersizdir. Fakat bu geçersizliğin tespiti için dava açılması zorunludur. Bu dava açıldığında muvazaalı şekilde yapılan satışla ilgili tapu kaydı iptal edilerek mirastan mahrum edilen mirasçıların taşınmazdaki miras payları iade edilir. Bir mirasçıyı mirastan mahrum bırakmanın birden fazla yolu olsa da, bunun en kolay yollarından birisi, muvazaa yoluyla, gerçekte bağışlamak istenen bir malın kayıtlarda satış gibi gösterilerek devredilmesidir. Miras bırakanın aslında bağışlamak istediği malı kayıtlarda satış gibi göstermesinin sebebi, satış işleminin sağlar arası bir işlem olması, karşılıklılık esasına tabi olması ve bu nedenle tenkis davası konusunun dışına çıkarak diğer mirasçılar bakımından miras hakkının talep edilemediği, dokunulmaz bir alan oluşturmasıdır.
Bilindiği üzere mirasla mirasçılara intikal eden mallar, miras bırakanın ölümü anında mülkiyetinde bulunan mallardır. Miras bırakanın sağlığında gerçekleştirdiği satış işlemleri ile üçüncü kişilere devrettiği malvarlığı unsurları artık murisin mülkiyetinde olmadığından mirasçıların bu satış işlemlerine karşı itiraz etmesi zorlaşmaktadır. Halbuki bu işlemler satış değil de bağış şeklinde yapılsaydı o zaman mirasçıların tenkis davası açarak miras paylarının bir kısmını talep etme hakları mevcut olacaktı.
Satış gibi gösterilen işlemler şekli açıdan miras paylaşımına konu olmadığından, miras bırakan kolayca istediği mirasçılara istediği mallarını devrederek diğer mirasçılarını mirastan mahrum edebilmektedir. Miras muvazaası yoluyla mirastan mahrum edilen mirasçılar, dava açmaları halinde miras haklarına kavuşabilmektedirler. Miras muvazaası kaynaklı davalar, hukuk bilgisine sahip olmayan normal bir kişi için takibi çok zor olan, genel ve özel hukuk bilgisine ihtiyaç bulunan dava türlerindendir. Bu nedenle miras payının gasp edildiğini veya mirasta haksızlığa uğratıldığını iddia eden vatandaşlarımızın maddi durumu elverdiği ölçüde bu alandaki hukuki süreçlerini bir avukatın hukuki desteği ile yürütmeleri, sonrasında telafisi olmayan hak kayıplarına uğramalarını engelleyecektir.