Blog

Hayatın olağan akışı içerisinde, kişilerin arsa veya arazileri üzerine, bu kişilerin izni veya onayı olmaksızın elektrik direği ve enerji nakil hatları inşa edilebilmekte, hatta taşınmaz üzerindeki tarımsal mahsullere, taşınır veya taşınmaz yapılara maddi zararlar verilebilmektedir. Bu gibi durumlarda, arsa veya arazi sahiplerinin Anayasal mülkiyet hakları ihlal edilmiş olduğundan çeşitli davalar açılabilmekte ve taşınmaz sahibi bu kişiler, açtıkları davalarla mağduriyetlerini giderebilmektedir. Asıl çalışma konumuza giriş yapmadan önce belirtmemiz gerekir ki, haksız işgal esnasında taşınmaz üzerindeki tarımsal mahsullere, taşınır veya taşınmaz yapılarda meydana getirilen maddi zararlar ayrı bir davanın konusunu oluşturduğundan, bu zararlar kamulaştırma tazminatı kapsamında değerlendirilemez.

Hukuki yazımızın konusunu oluşturan ve halk arasında elektrik direği kamulaştırma tazminatı şeklinde bilinen dava türü, taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkı ihlallerine karşı açılabilen davalardan sadece birisidir. Arsa veya arazi üzerindeki mülkiyet hakkı ihlallerinde el atmanın önlenmesi davası, eski hale iade davası, tespit davası, ecrimisil davası, acele kamulaştırma davası, kamulaştırma bedelinin tespiti davası ve kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat davası gibi çok çeşitli davalar açılabilmektedir. Taşınmazın işgali hallerinde, bu davalardan hangisinin açılacağı somut olayın şartlarına ve davayı kimin açacağına göre belirlenmektedir.

Elektrik direği kamulaştırma tazminatı davası, kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı bir davadır. Bu dava türünde, taşınmaz üzerinde haksız işgalde bulunan kurum veya idare, kamulaştırmaya ilişkin yasal işlemleri henüz yerine getirmeden ve doğal olarak taşınmaz sahibine kamulaştırma bedelini ödemeden, taşınmaz üzerine elektrik direği inşa etmiş, elektrik direkleri vasıtasıyla da yüksek gerilim hattı gibi enerji nakil hatları oluşturmuş durumdadır.  Bu dava ile taşınmaz sahibi, arsa veya arazisine hukuksuz, izinsiz ve onaysız şekilde inşa edilen elektrik direği ile enerji nakil hatları bağlamında tazminat talep etmek hakkına kavuşmaktadır. Açılan tazminat davasında mahkemece keşif yapılmakta, arsa veya arazi incelenerek taşınmaz üzerinde ne ölçüde bir işgal olduğu belirlenmekte, sonrasında ise keşifte edinilen bilgilere göre hazırlanan bilirkişi raporlarında, taşınmaz sahibi kişinin işgal nedeniyle ne kadar tazminat alacağı olduğu belirlenmektedir.

Elektrik direği kamulaştırma tazminatı davası içerisinde genel olarak üç farklı tazminat talep edilmektedir. Bu tazminatlar, uygulamada kapsayıcı bir üst başlık olarak “kamulaştırma tazminatı” şeklinde isimlendirilmektedir. Söz konusu davada taşınmaz sahiplerince istenilebilecek tazminatlardan ilki, inşa edilen elektrik direğine veya pilon yerine ilişkin mülkiyet kamulaştırma bedelidir. Elektrik direğinin inşası sebebiyle taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkı ihlal edildiğinden, söz konusu pilon yerine ilişkin işgal alanının bilirkişi tarafından hesaplanıp ortaya çıkan bedelin tazminat olarak hak sahibine ödenmesi gerekmektedir.

Elektrik direği kamulaştırma tazminatı davasında istenilebilecek ikinci tazminat türü, taşınmaz üzerine inşa edilen enerji nakil hatları, yani elektrik tellerine ilişkin kamulaştırma irtifak hakkına ilişkin bedeldir. Her ne kadar inşa edilen elektrik telleri doğrudan taşınmazın yüzeyi ile temas etmemekte ise de, taşınmazın belirli bir yüksekliğe kadar sahibince kullanılmasını ve tasarrufunu kısıtlamaktadır. Mülkiyet hakkı, kişiye sadece taşınmazın yüzeyinde değil, taşınmazın yerden göğe doğru, belirli bir irtifaya kadar bulunduğu yükseklik bakımından da tasarruf hakkı sağlamaktadır. İşte arsa veya arazi üzerine inşa edilen elektrik telleri, taşınmaz sahibinin taşınmazını kullanmasını kısıtlamakta, taşınmaz üzerine ev, depo, işyeri, meyve ağaçları vb. inşa faaliyetlerini kısmen veya tamamen engelleyebilmektedir. Bu sebeple taşınmazı işgal edilen arsa veya arazi malikleri, taşınmazlarının enerji nakil hattı inşa edilmeden önceki ve sonraki durumuna ilişkin değer kaybının bilirkişi marifeti ile hesaplanarak, irtifak hakkı bedeli olarak kendilerine verilmesini mahkemeden isteyebilmektedir.

Bahsetmiş olduğumuz pilon yerine ilişkin mülkiyet ve enerji nakil hattına ilişkin irtifak kamulaştırmasına ilişkin tazminat dışında, taşınmaz sahibi, taşınmazının işgali tarihinden başlamak üzere, geriye yönelik beş yıllık zamanaşımına uygun olmak şartıyla, ilgili işgali gerçekleştiren idareden ecrimisil tazminatı isteme hakkına sahiptir. Yukarıda belirtilen diğer iki tazminat talebi için ise herhangi bir dava açma süresi bulunmadığından bu taleplerle ilgili tazminat davası istenilen zamanda açılabilir.

Elektrik direği kamulaştırma tazminatı veya kamulaştırmasız el atma tazminatı olarak açıkladığımız davanın açılması için yetkili asliye hukuk mahkemesine hitaben yazılacak dava dilekçesi ile hukuki süreç başlamaktadır. Bu tür davaların yürütülmesi ayrıntılı hukuki bilgi gerektirdiğinden, hukuki sürecin bir avukat eşliğinde yürütülmesi hak kayıplarına uğranmasının önüne geçebilecektir. Bu nedenle her ne kadar tazminat davalarında avukatla temsil edilme zorunluluğu olmasa bile, imkanların el verdiği ölçüde söz konusu hukuki sürecin alanında uzman bir avukatla yürütülmesi oldukça yararlıdır.

Hukukun çeşitli alanlarında yazılmış bulunan diğer makalelerimize ulaşmak için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.